عوامل بروز رفتارهای مجرمانه

بشر از آن جهت که در اندیشه کمال مطلق است و خواسته‌های بی‌نهایت دارد مادیات محدود نه تنها پاسخگوی تمنیات نامحدود او نیست، بلکه با نیل به لذت‌ها و نعمت‌های مادی و دست یافتن به ثروت‌ها و مقامات دنیوی- که بعضا عواقب سوئی به دنبال دارد و وی را آلوده به گناه می‌کند انسان با ایمان به عوامل آرامش‌زایی چون دعا و نماز مسلح است خلاصه کلام انسان مومن تبهکارنمی‌شود ظرفیت بالائی ازتحمل دارد-هیچ کاه نامید نیست چراکه مصدرقوت ونیروی اوازوجدان است.این امرباعث می‌شودکه دراجتماع امین مردم باشد ودیگران درپرتو امنیت او زندگی کنند. آیا انسانیکه به این مقام نائل شده می‌تواند رفتاری مجرمانه داشته باشد؟ در بعد پیشگیری چون خانواده نقش فوق‌العاده‌ای در شکل‌گیری شخصیت بزهکار و مجرم ایفا می‌کند به گونه‌ای که پژوهش‌های متعدد ثابت کرده است وقتی فسادی موجب بروز اختلال در عمل طبیعی خانواده نسبت به طفل شود پس از مدتی شاهد بروز بزهکاری خواهیم بود.
قابل ذکر است که عامل مزبور می‌تواند به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم در شکل گیری شخصیت کودک مجرم، تأثیر بگذارد اما در بیشتر موارد نفوذ جرم زایی خانواده به نحوی غیرمستقیم بر کودک اعمال می‌شود، از این رو اسلام نقش خانواده را در به وجود آمدن یا نیامدن تبهکاری و انحراف در حالات و مراحل متفاوت بسیار مهم دانسته و توصیه‌های پیشگیرانه متعدد و ارزشمندی را به پیروان خود و سایر افراد بشریت برای بهسازی نسل بیان کرده است. نقش عامل عطوفت خانوادگی و عدم انحرافات اخلاقی و منکرات در والدین و نقش عدم وجود موانع تربیت صحیح و وجود خلق نیک در والدین یا تأثیر بی‌مهری والدین بر بزهکاری فرزندان خردسال و بزرگسالشان، ابتلای والدین به مسکرات و میگساری کیفیت برقراری ارتباط جنسی آنها حتی نگاه‌های آنها به یکدیگر، تأثیر مسکن و جایگاه زندگی و روابط تنگاتنگ آنها بین اعضای خانواده همه و همه در صالح یا ناصالح شدن فرزندان مؤثر است و دین اسلام برای تمامی‌این موضوعات و مراحل و مراتب آنها دستورالعمل هایی داده است که پاییبندی به آنها سد محکمی‌در برابر ارتکاب جرم است.
اساس و پایه همه مذاهب الهی بر دوستی و مهربانی، رحمت و مدارا استوار شده است.موضوعاتی چون محبت ودوستی صلح، صمیمیت و آرامش دربین اقشارجامعه ترویج وتحقیروترساندن،خودپسندی و خودبینی نهی شود. به عبارتی رعایت مسائل اخلاقی، جامعه را سالم می‌کند اما وقتی اخلاق پشتوانه‌ای چون مذهب داشته باشد قوت ضمانت اجرایی آن بالا رفته و به مراتب از بروز و ظهور گناهان جلوگیری کرده و سهم بسزایی در کاهش جرائم خواهد داشت. وجود قوانین جزایی در مذهب، برای تربیت بزهکاران و برقراری نظم در جامعه ضروری و لازم است و هیچ چیز دیگری نمی‌تواند جانشین آن شود این که شماری می‌گویند به جای کیفر دادن باید انسان بزهکار را تربیت کرد و به جای زندان باید دارالتأدیب ایجاد کرد، یک مغالطه است. تربیت و ایجاد دارالتأدیب لازم و ضروری است تربیت درست از بزهکاری ها می‌کاهد، سهل است که امروزه جرم شناسان به این نکته رسیده‌اند که باید مجرم را فردی مفید ساخت. قطعا و بدون تردید، همچنان که نابسامانی‌های اجتماعی، یکی از علت ها و انگیزه‌های بزهکاری ها به شمار می‌آید و در برابر، با برقراری نظام‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی درست نیز، از بزهکاری ها کاسته می‌شود در اینها شکی نیست.
باتوجه به اینکه افراد به اندازه کمبودهایشان دیگران راآزارمی‌دهند حاکمیت دینی به عنوان دولت، وظیفه دارد زمینه لازم را برای حل مشکلات فراهم کند مشکلاتی که سرانجام به جرائم منتهی می‌شوند چنانکه لازم است برای اشتغال افرادی که توان انجام کار را دارند زمینه فراهم کند و امکانات و ابزار کار را در اختیارشان قرار دهد از این رو دولت‌های دینی عهده دار اجرای عدالت اجتماعی هستند دولت از یک سو، در تقویت فرهنگی دینی مردم می‌کوشد و از جانب دیگر، از اجحاف گروهی خاص بر خیل عظیم جامعه جلوگیری می‌کند دولت موظف است از انباشتن سرمایه‌های بادآورده، احتکار، غش در معاملات، ربا و ظلم و اجحاف و تعدی، استثمار کارگران توسط کارفرمایان جلوگیری کند و در صورت لزوم با وضع مالیات‌های جدید ضمن محدودکردن ثروت متمکنان، به رفع مشکلات اقشار آسیب پذیر بپردازد و فاصله طبقاتی را کم کند تا ضمن آن که نیازها مرتفع می‌شوند، حقد و کینه نیز به حداقل برسد و صفا و دوستی در میان جامعه به وجود آید و انگیزه ارتکاب جرم به حداقل برسد.