استقلال دادگاه در تشخیص عنوان اتهامی

اصولا رسیدگی در دادگاه های کیفری با کیفرخواست صادره توسط دادستان انجام می شود، در کیفرخواست باید موارد مذکور در ماده 279 ق.آ.د.ک قید گردد.

متن ماده 279 قانون آیین دادرسی کیفری؛ «در کیفر خواست موارد زیر قید می شود:

الف – مشخصات متهم، شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شهرت، سن، شغل، شماره ملی، شماره شناسنامه، تابعیت، مذهب، محل اقامت و وضعیت تاهل او.

ب – آزاد، تحت قرار تامین یا نظارت قضائی بودن متهم و نوع آن و یا بازداشت بودن وی با قید علت و تاریخ شروع بازداشت.

پ – نوع اتهام، تاریخ و محل وقوع جرم اعم از بخش، دهستان، روستا، شهر، ناحیه، منطقه، خیابان و کوچه.

ت – ادله انتساب اتهام.

ث – مستند قانونی اتهام.

ج – سابقه محکومیت مؤثر کیفری متهم.

چ – خلاصه پرونده شخصیت یا وضعیت روانی متهم.

تبصره – هرگاه در صدور کیفر خواست، سهو قلم یا اشتباه بین صورت گیرد، تا پیش از ارسال به دادگاه، دادستان آن را اصلاح و پس از ارسال کیفر خواست به دادگاه، موارد اصلاحی آن را به دادگاه اعلام می کند.»

مسأله مهمی که در این میان باید به آن توجه کرد، استقلال دادگاه در تشخیص عنوان اتهامی متهم می باشد. لذا دادگاه موظف به پیروی از عنوان اتخاذی دادسرا که در دادخواست ذکر شده نمی باشد و اگر عنوان اتهامی را نادرست تشخیص دهد می تواند عنوان صحیح را مشخص وبه متهم تفیم نماید و بر اساس آن مبادرت به صدور رأی نماید.

در این راستا ماده 280 ق.آ.د.ک اشعار می دارد: عنوان اتهامی که در کیفرخواست ذکر می شود، مانع از تعیین عنوان صحیح قانونی توسط دادگاه نیست. در صورتیکه مجموع اعمال ارتکابی متهم در نتیجه تحقیقات دادسرا روشن باشد و دادگاه فقط عنوان اتهام را نادرست تشخیص دهد، مکلف است اتهام جدید را به متهم تفهیم، تا از اتهام انتسابی مطابق مقررات دفاع کند و سپس مبادرت به صدور رأی نماید.

متن ماده 280 قانون آیین دادرسی کیفری؛ «عنوان اتهامی که در کیفرخواست ذکر می شود، مانع از تعیین عنوان صحیح قانونی توسط دادگاه نیست. در صورتی که مجموع اعمال ارتکابی متهم در نتیجه تحقیقات دادسرا روشن باشد و دادگاه فقط عنوان اتهام را نادرست تشخیص دهد، مکلف است اتهام جدید را به متهم تفهیم، تا از اتهام انتسابی مطابق مقررات دفاع کند و سپس مبادرت به صدور رای نماید.»

اما اگر دادگاه تحقیقات انجام شده توسط دادسرا را ناقص تشخیص دهد می تواند خود رأسا به تکمیل این تحقیییقات اقدام کند یا اینکه با مشخص کردن موارد مورد نیاز، تکمیل این تحقیقات را از دادسرای صادر کننده کیفرخواست بخواهد

نکته دیگری که باید به آن توجه کرداین است که اگر شخصی متهم به ارتکاب جرایم متعددی باشد که این جرایم در صلاحیت ذاتی دادگاه های مختلفی باشد متهم ابتدا در دادگاهی محاکمه می شود که صلاحیت رسیدگی به مهم ترین جرم (از حیث مجازات) را داشته باشد و سپس برای رسیدگی به اتهام دیگر به دادگاه مربوط اعزام می‌شود.

در صورتیکه اتهامات از حیث مجازات مساوی باشد، متهم حسب مورد، به ترتیب در دادگاه انقلاب، نظامی، کیفری یک یا کیفری دو محاکمه می شود.

همچنین با توجه به حکم تبصره 2 ماده 314 ق.آ.د.ک: چنانچه جرمی به اعتبار یکی از بندهای ماده (302) این قانون در دادگاه کیفری یک مطرح گردد و دادگاه پس از رسیدگی و تحقیقات کافی و ختم دادرسی تشخیص دهد عمل ارتکابی عنوان مجرمانه دیگری دارد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری دو است، دادگاه کیفری یک به این جرم رسیدگی و حکم مقتضی صادر می‌نماید.

متن ماده 314 قانون آیین دادرسی کیفری؛ «هر کس متهم به ارتکاب جرائم متعدد باشد که رسیدگی به بعضی از آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک و دو و بعضی دیگر در صلاحیت دادگاه انقلاب یا نظامی باشد، متهم ابتداء در دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به مهمترین اتهام را دارد، محاکمه می شود و پس از آن برای رسیدگی به اتهام دیگر به دادگاه مربوط اعزام می شود. در صورتی که اتهامات از حیث مجازات مساوی باشد، متهم حسب مورد، به ترتیب در دادگاه انقلاب، نظامی، کیفری یک یا کیفری دو محاکمه می شود.

تبصره 1- هرگاه شخصی متهم به ارتکاب جرائم متعددی باشد که رسیدگی به بعضی از آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک و رسیدگی به بعضی دیگر در صلاحیت دادگاه کیفری دو و یا اطفال و نوجوانان است، به تمام جرائم او در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود.

تبصره 2- چنانچه جرمی به اعتبار یکی از بندهای ماده (302) این قانون در دادگاه کیفری یک مطرح گردد و دادگاه پس از رسیدگی و تحقیقات کافی و ختم دادرسی تشخیص دهد عمل ارتکابی عنوان مجرمانه دیگری دارد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری دو است، دادگاه کیفری یک به این جرم رسیدگی و حکم مقتضی صادر می نماید.»