جنبش های اجتماعی از دیدگاه آلن تورن

زندگینامه:

آلن تورن در 1929 در فرانسه به دنیا آمد.پدرش پزشکی بود که تبارش جد اندر جد به حرفه پزشکی اشتغال داشتند.با آنکه ابتدا به اکول نرمال سوپریور رفت و قرار بود بعد از گرفتن لیسانس به تحصیلش ادامه دهد،از سنت خانوادگی دست برید و در معدن زغال سنگی در شمال فرانسه به کار پرداخت.این تجربه او را به جامعه شناسی علاقمند کرد و در 1950 به ژرژ فرید من جامعه شناس در مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه پیوست.نخستین کار مهم پژوهشی تورن،بررسی وضعیت کار در کارخانه خودروسازی رنو در پاریس بود که در 1955 منتشر شد.اثر مهم بعدی او،یعنی جامعه شناسی کنش،10سال بعد به چاپ رسید.در1952 تورن فرانسه را به قصد آمریکا ترک کرد تا با تاکت پارسونز و پل لازارسفلد کار کند.همچنین او در دانشگاههای مختلف آمریکا،از جمله یو.سی.ال.آ،تدریس کرده است.این امر او را به یکی از جامعه شناسان فرانسوی انگشت شماری تبدیل کرده است که جامعه شناسی آمریکا را از درون می شناسند.آلن تورن جامعه شناسی است سخت متاثر از رویدادهای ماه مه 1968پاریس.او در مقام مدرس دانشگاه نانتر می دید که کنش سیاسی دانشجویان دیگر عملی واکنشی نیست و دیگر در محدوده شکل های سیاسی و رابطه موجود قدرت نمی گنجد.به شکلی از رفتار تبدیل شده که وجه تمایزش خصلت دگرگون کننده آن است.

مبنای کنش جمعی که در جنبش شکل می گیرد، هویتی است که درمیان مشارکت کنندگان یا اعضای جنبش احساس تعلقی را به وجود می آورد که به مراتب از حدود مرزهای هرسازمان یا گروه خاص فراتر می رود، درحالی که در همان ویژگی های متمایز ومنحصر به فرد کنشگران حفظ می شود. بنابراین، یک جنبش زمانی ازبین می رود که هویت های سازمانی برآن مسلط شوند واحساس تعلق به یک جمع وسیع تر را تحت الشعاع خود قرار دهند. جنبش های اجتماعی شبکه ای از تعامل میان کنشگران مختلف است که به اقتضای شرایط می تواند شامل سازمان های رسمی باشد یا نباشد. بنابراین، جنبش های اجتماعی عضو ندارند، بلکه مشارکت کننده دارند. این مشارکت برانگیخته از احساس درگیربودن فرد دریک تلاش جمعی است، بدون آنکه به یک سازمان خاص به صورت رسمی تعلق سازمانی داشته باشد. به این ترتیب، مشارکت فرد براساس تمایل فردی وی صورت می گیرد.

جنبش اجتماعی و طبقات:

جامعه شناسی که مفهوم کنش را بعنوان شالوده زندگی اجتماعی جدی می گیرد،به طبقات اجتماعی بعنوان کنشگر نگاه می کند و نه تبلور صرف مو قعیتی که تناقض بر آن حاکم است.بر خلاف مارکس،تورن می گوید هیچ طبقه در خودی وجود ندارد.«طبقه اجتماعی مقوله ای است که جنبش اجتماعی به نام آن عمل می کند».تورن جنبش زنان را بعنوان نمونه جنبش اجتماعی مثال می زند..در این جنبش،هدف نه فقط واکنش نشان دادن نسبت به نابرابریهای موجود از طریق تکیه بر ارزشهای لیبرال،بلکه تلاش برای تغییر هنجارها و ارزشهای زندگی فرهنگی و اجتماعی است.در اثر جنبش زنان،اوضاع برای تغییر موقعیت مردان در خانواده آماده می شود و فرصت های نوینی برای شرکت زنان در زندگی عمومی به وجود می آید.جنبش زنان همچنین به این دلیل نمونه یک جنبش اجتماعی است که نمی توان آن را تا حد هیچ تشکل سیاسی از پیش موجودی،مانند حزب سیاسی،فرو کاست.جنبش اجتماعی همیشه از سیاست حزبی فراتر می رود.به نظر تورن پیدایش جنبش های اجتماعی همزمان است با نا پدید شدن جوامع سخت قشر بندی شده و سلسله مراتبی.این نه به معنی برابری کامل،بلکه بدین معنی است که طبقه متوسط جوامع صنعتی غرب رشد عظیمی کرده
،و موانع اجتماعی پیوسته در حال کم شدن اند.درست از آن رو که آن نوع صورت بندی اجتماعی که اکنون مورد نظر ماست،صورت بندی است که می تواند در تغییر ساختار خود دخالت کند.همراه با نا پدید شدن جوامع سخت سلسله مراتبی و طبقه بنیاد،او ضاع عینی تعیین کننده کنش نیز نا پدید شده است.از آنجا که اکنون کنش تعیین کننده او ضاع عینی است،جامعه شناس باید درک کند که مطالعه جنبش های اجتماعی بدون در گیر شدن با آن ها نا ممکن است.چنانکه تورن گفته است،عینیت خونسردانه نمی تواند گرمای جنبش اجتماعی را لمس کند.پس کنش باید از درون پژو هیده شود،اما این بدان معنی نیست که پژو هشگر ایدئولوژی کنشگران را اتخاذ کند.درست بر عکس،هدف عبارتست از رسیدن به «حالت وارونه» یی که تورن آن را «گرویدن» می نامد.پژو هشگر این حالت را ابتدا در مورد خود به کار می بندد و سپس می کوشد آن را برای کنشگران بوجود آورد(لچت،278:1377).

منابع و مآخذ

تورن، آلن. (1380) «نقد مدرنیته»، ترجمه مرتضی مردیها، تهران: گام نو.

دلاپورتا، دوناتلا و ماریو دیانی (1383) «مقدمه ای بر جنبش های اجتماعی»، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: نشر کویر.

رروشه،‌گی (1366) تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران، نشر نی، چاپ اول.

صبوری، منوچهر (1383) جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، نشر نی.

لچت،جان(1377)پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختار گرایی تا پسا مدرنیته،ترجمه محسن حکیمی،تهران،نشر خجسته

مشیرزاده، حمیرا. (1381) «درآمدی نظری بر جنبش های اجتماعی»، تهران: پژوهشکده امام خمینی

نش، کیت. (1380) «جامعه شناسی سیاسی معاصر»، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: نشر کویر