وجه التزام چیست؟ 

به منظور جلوگیری از خسارات وارده بر اثر عدم اجرای تعهد ممکن است طرفین قرارداد، شرطی را در ضمن عقد و یا حتی خارج از عقد اصلی در نظر بگیرند که طبق آن: چنانچه یکی از طرفین از انجام تعهد خویش سرباز زند مبلغی را بطور مقطوع به شخص زیاندیده بپردازد. این شرط در اصطلاح حقوقی ایران، وجه التزام نامیده می شود. به بیان دیگر وجه التزام یعنی خسارت تخلف از انجام تعهد که میزان آن در عقد معین شده است. بعبارتی به جای اینکه میزان این خسارت را کارشناس تعیین کند، طرفین قبلاً میزان آن را تعیین کرده اند و دادگاه هم نمی تواند بیشتر یا کمتر از میزانی که طرفین تعیین کرده اند حکم دهد.

بعنوان مثال: در یک قرارداد مشارکت در ساخت،ممکن است، شرط شود که:

اگر سازنده در موعد مقرر نسبت به تحویل آپارتمان های موضوع قرارداد، اقدام ننماید، به ازای هر روز تأخیر، مبلغی را به مالک پراخت نماید.

بنابراین کسی، اجرای تعهد را با تأخیر انجام دهد و یا انجام ندهد،طرف دیگر می تواند، مطالبه وجه التزام نماید.

لازم است به این نکته اشاره شود که:

ماهیت وجه التزام ماهیت خسارت است،خسارتی که با توافق طرفین قبلاً معین شده است به همین جهت جمع بین اخذ خسارت و انجام تعهد ممنوع و از اغلاط مشهور است مگر اینکه خسارت برای تأخیر انجام تعهد باشد که در این صورت متعهد می بایستی علاوه بر دادن خسارت،تعهد را هم انجام دهد.

طرفین دعوی 

طرفین دعوی،همان طرفین قراردادی هستند که در آن وجه التزام تعیین شده است.

شخصی که تعهد به نفع او شده است،خواهان و شخصی که از تعهد تخلف کرده است،خوانده است.

مرجع صالح برای رسیدگی

دعوای مطالبه وجه التزام هر چند از قراردادی ناشی شده باشد که موضوع آن ملک است،جزء دعاوی منقول است و خواهان می تواند در دادگاه محل اقامت خوانده و یا محل انعقاد قرارداد و یا محل اجرای تعهد،طرح دعوی کند.

نحوه اجرای رأی   

بعد از صدور حکم،محکوم له باید درخواست صدور اجرائیه کند و به طرق مختلف از جمله،معرفی اموال یا گرفتن استعلام از اموال محکوم علیه در صدد بدست آوردن اموال و جبران خسارتها برآید.در صورتیکه مالی از محکوم علیه در دسترس نباشد،محکوم له می تواند جلب محکوم علیه را از دادگاه بخواهد.

چند نکته کلیدی در خصوص وجه التزام

1-اگر در قرارداد وجه التزام تعیین شده باشد،دادگاه نمی تواند متخلف را به بیشتر یا کمتر از آن محکوم کند.

2-احکام حقوقی وجه التزام با ضرر و زیان ناشی از تأخیر یا عدم اجرای تعهد قرارداد متفاوت است.

وجه التزام،خسارت مقطوعی است که طرفین آنرا تعیین کرده اند و در صروت تخلف،ولو آنکه ضرر و زیانی وارد نشود،دادگاه حکم به پرداخت آن می دهد. اما در صورتیکه وجه التزام در قرارداد تعیین نشده باشد،در صورت تخلف، متعهد له باید اثبات کند که در نتیجه تخلف متعهد، به او خسارت وارد شده است. میزان وجه التزام همان است که در قرارداد تعیین شده است اما میزان ضرر و زیان را کارشناس تعیین می کند.

3-اگر مبلغ وجه التزام،مبلغ غیر متعارف باشد و تناسبی با تعهد اصلی نداشته باشد:

برخی محاکم صرفاً تا سقف تعهد اصلی و یا حد متعارف،حکم صادر می کنند.

برخی از دادگاه نیز با استناد به اصل حاکمیت اراده نسبت به پرداخت تا هر میزانی حکم صادر می کنند.

4-اگر تأخیر در اجرای تعهد،در نتیجه حادثه خارج از اراده متعهد باشد که قابل پیش بینی نبوده و امکان رفع آن نبوده باشد،حکم به پرداخت داده نخواهد شد.